StockX Investor - Wsparcia i opory

Zgodnie z obietnicą, na dziś przygotowałem pierwszą część cyklu poradników: StockX Investor.

Przedmiotem zainteresowań będzie pierwszy dział:

ROZDZIAŁ I. PODSTAWOWE TECHNIKI INWESTYCYJNE

1.1. Pojęcia ogólne

W całym poradniku chciałbym skupić się na praktycznym wykorzystaniu technicznych metod inwestycyjnych. Należy przez to rozumieć, iż nie będę zagłębiać się w książkowe definicje danych terminów - jeżeli ktoś jest nimi zainteresowany, odsyłam do SŁOWNICZKA lub do literatury podanej na pasku po prawej stronie. Nie wykluczam oczywiście możliwości, że w jednym/dwóch zdaniach napiszę co nieco na temat danego narzędzia.

Przede wszystkim musicie mieć świadomość tego, iż nigdy nie znajdziecie metody, która zagwarantuje Wam 100% skuteczności w inwestycjach. Zawsze wszystko cechowane jest przez pewien stopień prawdopodobieństwa. Może zdarzyć się tak, iż wszystkie sygnały i metody będą jednoznacznie wskazywać na kupno waloru, a cena jednak będzie spadać - jest to czynnik losowy - tj. ryzyko, które należy podjąć, i z którym należy się pogodzić, jeżeli chce się grać na giełdzie. Dlaczego o tym ostrzegam? Nie chcę, by okazało się, że przez informacje zawarte w tym blogu będziecie tracić - zawsze należy liczyć się z ryzykiem. Celem poradnika jest przedstawienie metod, które mają pewne prawdopodobieństwo spełnienia się, z uwzględnieniem sytuacji przeciwnych (kiedy jednak to dochodzi do spełnienia się wariantu o mniejszej szansie wystąpienia). Postaram się ująć to, co należy robić w sytuacji, gdy rynek nie porusza się w założonym przez nas kierunku.

Nie będę się rozpisywać na temat psychologii inwestowania, jak również zasad zarządzania kapitałem - znajdziecie to w każdej szanującej się książce o inwestowaniu. Zwrócę jednak uwagę na najważniejszy czynnik, który znajdziecie wszędzie, warty wyróżnienia: zawsze stosuj (odpowiednio dobrane) zlecenie StopLoss i nie narażaj kapitału na duże straty, jak również bądź zawsze konsekwentny w działaniu i trzymaj się swojej strategii. Jeżeli ktoś nie wie: StopLoss to ogólne mówiąc zlecenie "specjalne" (zazwyczaj ustalane przy momencie składania zlecenia na zakup lub sprzedaż waloru) - poziom ceny, przy osiągnięciu którego pozycja zamykana jest z kontrolowaną stratą w przypadku niekorzystnego ruchu cenowego. Oznacza to, że nie stracimy więcej, niż założymy - pozwoli to zabezpieczyć kapitał przed stratami. Przykład: Kupujemy akcje spółki XYZ S.A. po 4,50 zł za sztukę, zakładając, że chcemy sprzedaż drożej. StopLoss ustalamy np. na poziomie 4,30 zł za sztukę. W takiej sytuacji, jeżeli kurs akcji spadnie, zamiast wzrosnąć, osiągając założony przez nas poziom StopLoss (SL), zlecenie to zostanie zrealizowane ze stratą ok. 4,5% (niewielką!). Bardzo często bywają sytuacje, że kurs dalej spada, przez co bez zlecenia obronnego SL można było stracić dużo więcej. To nazywa się kontrolowaną stratą. 

Myślę, że tyle wystarczy odnośnie spraw ogólnych. Przejdźmy zatem już do konkretnych technik inwestycyjnych.

1.2. Wsparcia i opory

Ogólnie rzecz biorąc, są to poziomy, przy których cena NAJCZĘŚCIEJ zatrzymuje się i odbija od nich w przeciwnym kierunku. Dobry przykład można podać z rzutem piłką w pomieszczeniu - jeżeli zrzucamy ją na podłogę, to piłka znajduje pewne wsparcie, przez co nie może przelecieć dalej (poziom niżej), a odbija się w górę. Jeżeli podrzucimy piłkę do góry, to sufit będzie dla niej oporem przed wyższym piętrem i piłka spadnie z powrotem do nas. Podobnie zachowują się notowania giełdowe, z tą różnicą, że istnieje możliwość przebicia wsparć i oporów, w przeciwieństwie do piłki. O sygnałach płynących ze wsparć i oporów opowiem za chwilę.

Jak wyznaczać wsparcia i opory? W klasycznej wersji są to linie POZIOME, wyznaczone na ważniejszych szczytach lub dołkach (myślę, że terminy "szczyt" i "dołek" są na tyle intuicyjne, że nie wymagają szerszego opisu) lokalnych (czyli po prostu na wykresie). Jeżeli linia ta znajduje się NAD aktualnym kursem, to mówimy o przyszłym OPORZE. Jeżeli z kolei linia jest POD wykresem - mamy do czynienia ze WSPARCIEM. Przykłady niektórych wsparć i oporów pokażę na wykresie EUR/USD na interwale 1H:

Na wykresie widać strzałki czerwone i zielone. Czerwone oznaczają punkty zaczepienia linii wsparć/oporów (czyli jakikolwiek szczyt lub dołek). Z kolei zielone pokazują miejsca, gdzie wyznaczone wcześniej linie zostały wykorzystane w chcrakterze wsparcia/oporu. Widzimy, że KAŻDA z linii została "sprawdzona" przynajmniej 1 raz - sprawdzona, tzn. wykres doszedł do niej i odbił się w druga stronę. Szczególnie dobrym przykładem jest linia najniższa (kurs 1.36826), kiedy to niedługo po jej ustawieniu została sprawdzona jako opór, kurs odbił się i poleciał daleko w dół. Po wzrostach, linia ta została sprawdzona jeszcze dwukrotnie, po czym zostala przebita, a następnie sprawdzona z drugiej strony - teraz już jako wsparcie. Oznacza to, że ta linia będzie miała OGROMNE ZNACZENIE w przyszłości - zarówno, jeżeli zostanie sprawdzona, jak i w momencie jej przebicia. Każda linia wsparcia/oporu potwierdzona przynajmniej 2-3 razy jest już istotna i to nią należy się sugerować w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Każda inna - potencjalna i tu już należy liczyć się z większym ryzykiem. 

Jak inwestować wykorzystując linie wsparcia i oporu? Logicznie rzecz biorąc, jeżeli najczęściej dochodzi do odbicia się kursu od tych linii - należy zająć pozycję zgodną z kierunkiem planowanego odbicia. Jeżeli kurs dochodzi do oporu, większa szansa jest na to, że kurs spadnie po osiągnięciu tego poziomu - dlatego też dajemy zlecenie sprzedaży (zajęcia krótkiej pozycji - SHORT) na tym poziomie cenowym. Analogicznie jest w przypadku wsparcia. Kurs zniżkuje, zbliża się do wyznaczonej przez nas linii. Na jej wysokości dajemy zlecenie kupna (LONG), licząc na wzrosty, ponieważ kurs najprawdopodobniej odbije się od tej linii i zacznie zwyżkować. 

Gdzie zamknąć pozycję? Najczęściej TakeProfit (TP) ustalamy na poziomie najbliższego (ważniejszego, potwierdzonego) wsparcia/oporu (zależnie od kierunku ruchu). Im bardziej boimy się podjąć ryzyko, tym bliższy poziom jest brany pod uwagę. Oczywiście, jeżeli możemy sobie pozwolić na ryzyko, próbujemy kurs "złapać" na ktorymś z wyższych oporów lub niższych wsparć (jeżeli gramy na Longi lub Shorty).

Ale to nie wszystko. Może dojść do PRZEBICIA którejś z linii. Wtedy należy zająć pozycję zgodnie z kierunkiem wybicia. Jeżeli przebijemy opór i kurs zacznie zwyżkować - należy zająć Longa. Jeżeli kurs przebije w dół wsparcie - lecimy w Shorty. Problem pojawia się oczywiście którą metodę wybrać - czy grać na odbicie czy na przebicie. Jak mówiłem - punktem wyjścia jest granie na odbicie, bo to jest bardziej prawdopodobne. Pozycję zabezpieczamy zleceniem obronnym SL.  W przypadku, gdy kurs jednak przebija linię wsparcia/oporu, SL zostaje "wybity" i można pokusić się wtedy o zajęcie pozycji przeciwnej (zgodnej z kierunkiem wybicia) - ale wtedy i tylko wtedy, jeżeli linia wsparcia/oporu jest linią potwierdzoną przynajmniej 2-3 razy (poza punktem zaczepienia)! Pamiętajmy, że jeżeli kurs przebije opór, to linia ta staje się dla cen WSPARCIEM. Analogicznie, jeżeli kurs przebije wsparcie, to w przyszłości ta linia będzie OPOREM.

Poniżej przykład wraz z omówieniem wszystkich wariantów.

Spójrzmy na powyższą sytuację. Mamy trend wzrostowy. W jego trakcie wyznaczono linię wsparcia, którą wykres sprawdził dwukrotnie (raz z dołu i raz z góry) - oznacza to, że jest ona potwierdzona i należy liczyć się z jej znaczeniem w przyszłości. Kurs osiągnął lokalny szczyt i wyznaczył przez to najwyższy poziom oporu. Aktualnie znajdujemy się pomiędzy w/w oporem i wsparciem. teraz powstaje pytanie jak grać. Poniżej możliwości:

 - WARIANT NIEBIESKI - zgodnie z kierunkiem cen widzimy, że kurs zniżkuje i może napotkać na swojej drodze wyznaczony poziom wsparcia. Zgodnie z opisem powyżej, powinniśmy ustawić na tym poziomie zlecenie kupna (Long), zabezpieczając się zleceniem obronnym StopLoss nieznacznie poniżej linii wsparcia. Zakładając, że dojdzie do odbicia, "łapiemy" zyski na najbliższych oporach (skoro kurs zwyżkuje). Wariant bezpieczniejszy zakłada zamknięcie pozycji na poziomie lokalnego oporu (powstałego przez szczyt pomiędzy wczesniej opisanymi liniami - linia czerwona). Można pokusić się jednak o próbę zrealizowania pozycji na najwyższym oporze (TP2 - TakeProfit "2"), przyjmując nieco większe ryzyko. Zakładając, że lokalny (czerwony) poziom zostanie przebity w górę i probujemy "łapać" TP2, można w jego okolice PRZENIEŚĆ zlecenie SL - wtedy nie zabezpieczamy tylko kapitału, ale równiez osiągnięte zyski!

 - WARIANT POMARAŃCZOWY - zakłada sytuację, w ktorej nasze wsparcie zostaje przebite i przez to realizowane jest zlecenie SL. Tracimy nieznaczną część kapitału, ale zabezpieczamy całą resztę (zwłaszcza przy wysokich dźwigniach na Forexie!). Na powyższym przykładzie widać, że linia wsparcia była wcześniej potwierdzona - oznacza to, że można sie pokusić nawet na zajęcie pozycji zgodnej z kierunkiem ruchu - czyli w tym wypadku Short (sprzedaż, granie na spadki), ze zleceniem SL powyżej linii wsparcia. 

 - WARIANT ZIELONY - załóżmy jednak, że kurs odbił się od lokalnego wsparcia i zaczął zwyżkować w kierunku wyznaczonego wcześniej oporu. Zgodnie z zasadą, powinniśmy czyhać tu ze zleceniem oczekującym na Shorta i próbować łapać odbicie w dół. Zlecenie StopLoss powyżej linii oporu. Sytuacja analogiczna, jak w wariancie niebieskim - pierwszy TakeProfit (TP1) ustalić można na lokalnym wsparciu, a jeżeli chcemy zaryzykować - to TP2 może być na poziomie ważniejszego wsparcia. 

 - WARIANT BRĄZOWY - kurs przebija opór i dalej zwyżkuje - SL zostaje wybity, zabezpiecza resztę kapitału. Można zaryzykować i zająć pozycję długą (Long), zgodną z kierunkiem ruchu, nowy SL ustawiając poniżej oporu. Zależy oczywiście od tego, czy dany opór ma jakieś oparcie na danych historycznych - dużo wcześniejszych - jezeli tak, można uznać go za ważny. Jeżeli jednak ostatni opór był historycznym maksimum (tj. nigdy wcześniej kurs nie był wyżej), nie warto ryzykować, bo nie wiadomo kiedy nastąpi punkt wybicia. Nie zmienia to faktu, że może on byc prognozowany przy wykorzystaniu innych metod, które omówię później. 

Podobna sytuacja jak na powyższym schemacie wystąpiła na parze EUR/USD (1H):

Jak widać, kurs po osiagnięciu lokalnego maksimum (Opór 3) zaczął zniżkować, przebijając linie "Opór 2" i "Opór 1" - wtedy linie te były dla kursu WSPARCIAMI. Skoro kurs zniżkuje, możemy próbować złożyć zlecenie kupna na poziomie 1.36826, który jest najważniejszym wsparciem (omawiany wcześniej). Można równiez zaryzykować i spróbować złapać Longa na potencjalnym wsparciu (linia przerywana), ale jest to bardziej ryzykowne. Zakładając, że zleceniem wejdzie po w/w kursie, TP można ustawić na poziomie Oporu 1, choć nieco bardziej prawdopodobne może być osiągnięcie Oporu 2 - dlatego, że szczyt, ktory wyznaczył ten poziom oporu jest jednym z istotniejszych w całej "konstrukcji". Opór 1 został wyznaczony przez szczyt niższy i "mniejszy", co widac na wykresie. Przyjmując wyższe ryzyko, można pokusić się o "atak" na Opór 3, pamiętając wtedy o przesuwaniu zlecenia SL na poprzednie poziomy oporu (teraz już wsparcia), zabezpieczając nasze zyski.

Myślę, że każdy zgodzi się z tym, że granie pod klasyczne poziomy wsparcia i oporu jest rzeczą bardzo łatwą i "czysto" intuicyjną. Jednakże należy pamiętać o tym, że często może nam wybijać StopLossy. Wtedy najlepiej połączyć tą technikę inwestowania z innymi - omówionymi dalej.